دفاع مشروع در مقابل رژیم صهیونیستی!

در نخستین ساعات بامداد جمعه، ۲۳ خردادماه، پایتخت ایران به همراه چند شهر دیگر کشورمان هدف حملات موشکی رژیم صهیونیستی قرار گرفت. حملاتی که به شهادت جمعی از فرماندهان نظامی و دانشمندان هسته‌ای کشور انجامید و شماری از غیرنظامیان، از جمله زنان و کودکان را شهید یا مجروح کرد.

 این اقدام تجاوزکارانه، تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران را در شرایطی هدف قرار داد که پیش‌تر طبق اعلام میانجی عمانی، قرار بود دور ششم مذاکرات غیرمستقیم تهران و واشنگتن، امروز (یکشنبه) در مسقط برگزار شود. همچنین این تعرض در شرایطی به شکل بی‌سابقه‌ای علیه خاک ایران رخ داد که پیش‌تر گزارش‌هایی ادعایی از تشدید تنش‌ها و احتمال اقدامات خصمانه رژیم صهیونیستی حکایت داشت. همزمان نیز ایالات متحده امریکا نیز از طریق میانجی عمانی، پیش‌نویس مکتوبی از خواسته‌های ادعایی خود را به ایران ارائه کرده بود که در آن توقف کامل غنی‌سازی، شرط ادامه گفت‌و‌گو‌ها عنوان شده بود. در واکنش به این حملات تجاوزکارانه، ایران نیز با چند دور حمله موشکی به اراضی اشغالی و مناطق حساس در اطراف تل‌آویو، پاسخ قاطعی به این تجاوز داد؛

پاسخی که در قالب «دفاع مشروع» صورت گرفت و نشان داد جمهوری اسلامی ایران در برابر تعرض به خاک خود، بی‌تفاوت نخواهد بود. حال نیز با گذشت سه روز از آغاز این درگیری، تحلیلگران دو سناریوی عمده را در برابر آینده تنش‌ها ترسیم می‌کنند: گروهی بر این باورند که تقابل نظامی دست‌کم تا پایان هفته جاری ادامه خواهد داشت و مسیر واکنش ایران در روز‌های آینده، نقشی تعیین‌کننده در روند تحولات ایفا خواهد کرد. در مقابل، برخی دیگر با استناد به تحرکات پشت‌پرده، از افزایش تلاش‌ها برای فعال‌سازی مجدد دیپلماسی میانجی‌گرانه خبر می‌دهند؛ تحرکاتی که از سوی برخی کشور‌های عربی آغاز شده و به‌نظر می‌رسد با هشدار نسبت به پیامد‌های احتمالی ادامه درگیری‌ها در منطقه، در پی کنترل وضعیت هستند. در همین راستا، اما عباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان در گفت‌وگویی تلفنی با همتای بریتانیایی خود، تأکید کرد که در شرایط کنونی، انتظار خویشتنداری از ایران، منطقی و موجه نیست. عراقچی همچنین اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران در برابر تجاوز به خاک خود، مطابق با اصول حقوق بین‌الملل، حق دفاع مشروع را برای خود محفوظ می‌داند. همچنین رییس دستگاه دیپلماسی کشورمان در گفت‌و‌گو با مسوول سیااست خارجی اتحادیه اروپا و در واکنش به تداوم گفت‌و‌گو‌ها تاکید کرد، تداوم مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و امریکا در وضعیتی که وحشی‌گری رژیم صهیونیستی ادامه دارد، غیرقابل توجیه است.

 با این همه و با وجود ادامه حملات متقابل و فضای ملتهب منطقه، آنچه بیش از پیش در اظهارات مقامات و تحلیل‌ها مشهود است، تداوم ابهام درباره چشم‌انداز نهایی این بحران است؛ بحرانی که به نظر می‌رسد از سویی ریشه در مناقشات هسته‌ای و مذاکرات ظاهرا متوقف‌شده دارد و از سوی دیگر با تحولات میدانی و درگیری‌های نظامی. از همین رو ممکن است تنش‌های میان تهران و تل آویو کل منطقه را تحت الشعاع خودقرار بدهد. به این بهانه روزنامه اعتماد در راستای تحلیل و ارزیابی سناریو‌های پیش روی تهران و تل‌آویو طی روز‌های آینده با عبدالرضا فرجی‌راد استاد ژئوپلیتیک و علیرضا مجیدی، تحلیلگر مسائل خاورمیانه گفت‌و‌گو کرده است. فرجی‌راد در پاسخ به «اعتماد» ضمن اشاره به هماهنگی میان ایالات متحده و اسراییل برای تعرض به خاک کشورمان همزمان بر این باور است که به نظر می‌رسد تحرکاتی برای انجام میانجیگری با هدف کاستن از سطح تنش‌ها میان تهران و تل‌آویو در حال انجام است که البته تحقق این گزاره نیز به‌شدت بستگی به نوع واکنش ایران در پاسخ به حملات اخیر رژیم صهیونیستی دارد.

مجیدی، اما با برشمردن فاکتور‌های مهم در پیش‌بینی آینده پیش روی این تنش‌ها معتقد است نتانیاهو به واسطه این اقدام خبیثانه دست به قماری زده که ممکن است یا او را از شرایط وخیمی که اکنون در میان ساکنین تل‌آویو دارد نجات بدهد یا او شکست بزرگ‌تری را برایش رقم بزند. مشروح این گفت‌و‌گو را در ادامه می‌خوانید.

عبدالرضا فرجی راد: پادشاهی‌های خلیج‌فارس برای مهار تنش‌های میان ایران و اسراییل به تکاپو افتادند

عبدالرضا فرجی‌راد، استاد ژئوپلیتیک در پاسخ به پرسش «اعتماد» در باب چرایی انجام انجام اقدام تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی در آستانه دور ششم مذاکرات گفت: به‌نظر می‌رسد پیش از آغاز دور ششم مذاکرات که قرار بود از روز یکشنبه برگزار شود، نوعی تفاهم پنهان یا زدوبند میان ترامپ و نتانیاهو شکل گرفته بود

این توافق ادعایی نه‌تنها زمینه‌ساز اقدام نظامی علیه کشورمان شد، بلکه بر شرایط سیاسی و دیپلماتیک پیش از آن نیز تأثیر گذاشت. به باور فرجی‌راد ترامپ با پایان ضرب‌الاجل ادعایی که تعیین کرده بود یعنی بازه زمانی ۶۰ روزه قصد داشت اقتدار خود را به نمایش بگذارد. از سوی دیگر احساس می‌کرد که دور ششم مذاکرات، به‌خصوص با توجه به موضع ایران در قبال نامه استیو ویتکاف که به ایران ارائه داده بود، نتیجه مطلوبی برای ایالات متحده نخواهد داشت. این استاد ژئوپلتیک در ادامه خاطرنشان کرد: در نامه‌ای که آقای ویتکاف از طریق میانجی عمانی به ایران ارسال کرده بود، صراحتا اعلام شده بود که ایران باید غنی‌سازی را متوقف کند. اما تهران این خواسته را نپذیرفت و اعلام کرد که طرح بدیل و مستقلی برای پیشبرد برنامه هسته‌ای خود دارد، که اگر امریکایی‌ها بپذیرند، می‌تواند مطلوب و موفقیت‌آمیز باشد. با این حال، امریکایی‌ها با توجه به همکاری امنیتی نزدیک‌شان با اسراییل به این نتیجه رسیدند که تهران در دور ششم نیز همچنان بر حق غنی‌سازی اصرار خواهد ورزید. به گفته فرجی‌راد از طرفی همزمان، اسراییل فشار مضاعفی را بر واشنگتن وارد می‌کرد. به گونه‌ای که نتانیاهو به ترامپ پیام داده بود که آمادگی کامل برای ورود به درگیری نظامی با ایران وجود دارد و اگر اکنون اقدامی صورت نگیرد، فرصت‌ها از دست خواهد رفت.

 بنابراین، تصمیم‌گیری نهایی برای اجرای حمله، به صورت هماهنگ میان واشنگتن و تل‌آویو اتخاذ شد. فرجی‌راد در پاسخ به دیگر پرسش «اعتماد» مبنی بر پیش بینی‌اش از آینده تنش‌ها خاطرنشان کرد: اینکه آیا این درگیری‌ها ادامه پیدا خواهد کرد یا نه، بستگی زیادی به میزان واکنش ایران دارد. حملات موشکی اخیر تهران به مواضع اسراییل نشان داد که ایران در برابر تجاوز، دست بسته نیست. اگر این روند ادامه پیدا کند و ایران حملات خود را تشدید کند، احتمالا طرفین به‌سمت گفت‌و‌گو حرکت خواهندکرد و نقش واسطه‌ها پررنگ‌تر خواهد شد. به باور فرجی‌راد هرچند در حال حاضر، تماس‌هایی میان کشور‌های عربی و پادشاهی‌های حوزه خلیج فارس با مقامات امریکایی و همزمان مقامات ایرانی برقرار شده است

خبر‌هایی نیز وجود دارد مبنی بر اینکه احتمالا نشست روز یکشنبه در مسقط برگزار خواهد شد که در صورتی که صحت داشته باشد، می‌تواند نشانه‌ای از تمایل به کاهش سطح تنش و حرکت به‌سمت توافق باشد. این استاد ژئوپلتیک در ادامه به «اعتماد» گفت: با این حال، امریکا و اسراییل در آغاز درگیری با ایران دچار اشتباه محاسباتی شدند. ایران، هرچند در روز نخست در نتیجه قفل شدن بخشی از سامانه‌های دفاعی‌اش، ضرباتی را متحمل شد، اما در ادامه توانست توان بازدارندگی‌اش را بازیابی کرده و حملات متقابل را سامان بدهد. این واکنش، هم از نظر نظامی و هم از منظر روانی، پیام مشخصی به دشمنان مخابره کرد.

 به باور فرجی‌راد در عین حال، باید توجه داشت که ادامه این نوع درگیری‌ها می‌تواند برای ایران نیز هزینه‌زا باشد. چرا که هرچه سطح تنش در منطقه افزایش یابد، احتمال ورود قدرت‌های دیگر و گسترش دامنه درگیری‌ها بیشتر می‌شود. به‌ویژه بله واسطه حملات به تأسیسات هسته‌ای ایران امکان اشاعه هسته‌ای نیز وجود دارد، به‌نحوی که مواد رادیواکتیو ممکن است از مرز‌های ایران خارج شود. این هشدار جدی می‌تواند منطقه را وارد فاز خطرناکی از بی‌ثباتی کند.

فرجی‌راد در ادامه خاطرنشان کرد: در چنین شرایطی، مردم ایران انسجام قابل‌توجهی از خود نشان داده‌اند. تعرض به خاک کشور، باعث شکل‌گیری یک حس همبستگی و اتحاد ملی شده است. واکنش عمومی به اقدامات اسراییل کاملا طبیعی و درخور بود. در عین حال، مردم باید صبور باشند و ضمن حفظ آرامش، به شرایط بحرانی نگاه واقع‌بینانه داشته باشند. به گفته فرجی راد موضوع مهم دیگر که در راستای اقدامات مقابله‌جویانه ایران اهمیت دارد فعالیت‌های خرابکارانه و نفوذی‌هاست.

به‌نظر می‌رسد تعدادی از جاسوس‌ها شناسایی و بازداشت شده‌اند. حراست و دستگاه‌های امنیتی باید با دقت و هوشیاری، مراقب این عناصر نفوذی باشند. چرا که در شرایط جنگی یا نیمه‌بحرانی، نقش آنها می‌تواند به‌شدت مخرب باشد. در نهایت، اگر مردم و نهاد‌ها به‌درستی در کنار هم قرار بگیرند، ایران قادر است با قدرت و توان دفاعی خود، از خاک و منافع ملی‌اش دفاع کند. فرجی‌راد در ادامه با اشاره به احتمال میانجیگری به عنوان سناریویی محتمل در راستای مهار تنش‌ها میان ایران و اسراییل در روز‌های آینده به «اعتماد» گفت: احتمال مطرح شدن پیشنهاد‌هایی جدید در جریان تماس‌های تلفنی و مذاکرات غیررسمی وجود دارد.

 برخی کشور‌های عربی ظاهرا نقش میانجی‌گر را آغاز کرده‌اند. البته باید تأکید کرد که در میانه این تحرکات دیپلماتیک، واکنش میدانی ایران گزاره مهمی است. به گفته این استاد ژئوپلتیک حملات ایران به مواضع اسراییل تعیین‌کننده است. در صورت تشدید این حملات یا رونمایی از ظرفیت‌های جدید نظامی ایران، ممکن است قواعد بازی تغییر کند. از طرفی ممکن است درگیری با ایران صرفا محدود به تهران و تل‌آویو بماند. حمایت امریکا از اسراییل، به‌ویژه در شرایطی که تنش به سطح منطقه‌ای کشیده شود، می‌تواند دامنگیر کشور‌های متعدد و نفتخیز خلیج‌فارس شود. بر این اساس افزایش قیمت نفت و بحران انرژی مولفه‌هایی هستند که می‌توانند نتیجه طبیعی این درگیری‌ها باشد؛ رخدادی که قطعا برای ترامپ در سال نخست ریاست‌جمهوری‌اش خوشایند نخواهد بود. شاید همین واقعیت‌ها موجب شود واشنگتن در نهایت بخواهد افسار اسراییل که به تعبیری «سگ هار» اوست را بکشد.

علیرضا مجیدی: همان‌گونه که نتانیاهو اذعان کرده قمار تل‌آویو هزینه سنگینی را به این بازیگر تحمیل خواهد کرد

علیرضا مجیدی، تحلیلگر مسائل خاورمیانه در پاسخ به سوال اعتماد در باب = ابعاد مختلف تجاوزات اخیر رژیم صهیونیستی به تمامیت ارضی کشورمان گفت: ابتدا باید تحولات هفته‌ای که گذشت را مرور کنیم. یکی از مهم‌ترین رویداد‌های این بازه زمانی مربوط به نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بود. به باور مجیدی این نشست که قرار بود در روز چهارشنبه قطعنامه‌ای ضدایرانی را به تصویب برساند سرانجام با یک روز تأخیر مواجه شد و نهایتا در جلسه روز پنجشنبه اقدام مداخله جویانه اروپایی‌ها علیه ایران صادر شد. از همین رو در جریان این نشست، قطعنامه‌ای علیه ایران در چارچوب نهاد پادمانی آژانس به تصویب رسید؛ قطعنامه‌ای که کشور‌های اروپایی، به‌ویژه سه کشور فرانسه، آلمان و بریتانیا، از مدت‌ها پیش مقدمات آن را فراهم کرده بودند.

این تحلیلگر مسائل خاورمیانه در ادامه گفت‌وگویش با «اعتماد» خاطرنشان کرد: البته اروپایی‌ها پیش‌تر طی ادعا‌هایی هشدار داده بودند که اگر ایران به خواسته‌های آنها در زمینه همکاری‌های پادمانی و شفاف‌سازی درخصوص برنامه هسته‌ای خود پاسخ ندهد، احتمال دارد مکانیسم ماشه یا همان «اسنپ‌بک» را فعال کنند. به بیان دیگر، این کشور‌ها مدعی شده بودند که ممکن است پرونده ایران را دوباره به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع بدهند.

به گفته مجیدی از طرفی در همین مقطع، ایالات متحده نیز همزمان با تحرکات در شورای حکام، پیشنهاد‌هایی را به صورت مکتوب از طریق میانجی عمانی به ایران ارائه کرد. گفتنی است این پیشنهاد‌ها به‌وضوح حاوی خواسته‌های مشخص امریکا در آستانه دور ششم مذاکرات غیرمستقیم با ایران بود. امریکایی‌ها تأکید کرده بودند که در صورت پذیرش این خواسته‌ها از سوی تهران، روند مذاکرات ادامه خواهد یافت. اما در میان این پیشنهادها، نکته‌ای بسیار مهم و حساس وجود داشت و ان اینکه امریکا هیچ اشاره‌ای به این موضوع نکرده بود که در برابر خواسته‌هایش چه امتیازاتی به ایران خواهد داد. این کارشناس مسائل خاورمیانه در ادامه تاکید کرد: در واقع، واشنگتن اساسا این موضوع را بخشی از مذاکرات نمی‌دانست. از منظر امریکایی‌ها، موضوعاتی نظیر کاهش یا لغو تحریم‌ها، بعد از تعیین تکلیف مسائل کلیدی مانند سطح غنی‌سازی اورانیوم در ایران، قابل بحث خواهد بود. به زبان ساده‌تر، آنها می‌گفتند که ابتدا باید ایران درباره غنی‌سازی تصمیم شفاف بگیرد، سپس می‌توانیم درباره سایر موضوعات، از جمله تحریم‌ها مذاکره کنیم.

مجیدی همچنین خاطرنشان کرد: در چنین فضایی یعنی اقدامات مخرب و هماهنگ واشنگتن و تروییکای اروپایی در شورای حکام و در حالی که نامه مکتوب و پیشنهاد‌هایی از سوی واشنگتن به تهران ارسال شده بود، این پرسش مطرح شد که واکنش تهران در برابر این فشار‌ها چه خواهد بود؟ البته منظور واکنش نظامی نبود، بلکه انتظار‌ها بیشتر معطوف به یک پاسخ سیاسی و فنی بود. در چنین بستری، نخست‌وزیر اسراییل، بنیامین نتانیاهو، تصمیم به اقدامی تحریک‌آمیز و خبیثانه گرفت و عملا موجب درگیری مستقیم میان اسراییل و ایران شد. این تحلیلگر مسائل خاورمیانه در پاسخ به دیگر سوال «اعتماد» مبنی بر ارزیابی واکنش ایران به این تعرض و گزینه‌های دیگر تهران در برابر رویکرد تحریک آمیز و تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی تاکید کرد: واکنش ایران بعد از تعرضات تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی پیام روشنی داشت و آن اینکه ایران منفعل نیست و دست بسته عمل نمی‌کند. همانطور که خود نتانیاهو خطاب به مردم این رژیم گفت، هر جنگی هزینه‌ای دارد و هر سختی قیمتی دارد، اکنون نیز اسراییل باید بهای تصمیماتش را بپردازد.

به باور مجیدی البته دیگر گزاره مهم و تاثیرگذار در چرایی انجام چنین اقدامات متجاوزانه‌ای از سوی رژیم صهیونیستی به «اعتماد» گفت: در این میان، نباید از وضعیت داخلی اسراییل نیز غافل شد. نتایج نظرسنجی‌های اخیر نشان می‌دهد که موقعیت سیاسی نتانیاهو به شدت تضعیف شده است. اگر در مقطع فعلی انتخابات زودهنگام برگزار شود، احتمال شکست او بسیار بالاست. در نتیجه، مشخص نیست که قمار او برای ورود به یک رویارویی نظامی با ایران، بتواند موقعیتش را در صحنه داخلی اسراییل را تغییر داده و او را نجات بدهد، یا بالعکس جایگاهش را بیش از پیش تضعیف خواهد کرد. این کارشناس مسائل خاورمیانه در ادامه به «اعتماد» گفت: از سوی دیگر، یک متغیر کلیدی در این معادله وجود دارد و آن رویداد مهم در تاریخ چهارم جولای است. این تاریخ برای دونالد ترامپ از اهمیت بالایی برخوردار است. در این روز، قرار است لایحه معافیت‌های مالیاتی و اصلاح بودجه One Big beautiful Bill act ایالات متحده از طرف دولت تهیه و به کنگره و سنا ارائه شود. این مساله، از دیدگاه ترامپ، یکی از مهم‌ترین رویداد‌های سال نخست ریاست‌جمهوری‌اش است؛ رویدادی در سطح توافق اقتصادی با چین. حالا کمتر از سه هفته تا آن تاریخ باقی مانده و ترامپ نیاز دارد تا در این فاصله کوتاه، خود را در عرصه سیاست خارجی و در مواجهه با ایران، پیروز و مقتدر نشان دهد.