سه هفته تا بازگشت قطع‌نامه‌های شش‌گانه شورای امنیت علیه ایران زمان مانده است چه کاری باید انجام دهیم؟
روزنو :در فاصله حدود سه‌هفته‌ای تا موعد بازگشت قطع‌نامه‌های شش‌گانه شورای امنیت علیه ایران، پرونده هسته‌ای کشور وارد مرحله حساس و پیچیده‌ای از تحرکات دیپلماتیک و بازی‌های حقوقی شده است. تهران در برابر تهدید فعال‌سازی مکانیسم بازگشت تحریم‌ها، با مجموعه‌ای از اقدامات سیاسی، حقوقی و منطقه‌ای درصدد تقویت موضع خود است؛ اقدامی که هم‌زمان هم بر سطح داخلی و هم در چارچوب تعاملات بین‌المللی معنا می‌یابد.
در فاصله حدود سه‌هفته‌ای تا موعد بازگشت قطع‌نامه‌های شش‌گانه شورای امنیت علیه ایران، پرونده هسته‌ای کشور وارد مرحله حساس و پیچیده‌ای از تحرکات دیپلماتیک و بازی‌های حقوقی شده است. تهران در برابر تهدید فعال‌سازی مکانیسم بازگشت تحریم‌ها، با مجموعه‌ای از اقدامات سیاسی، حقوقی و منطقه‌ای درصدد تقویت موضع خود است؛ اقدامی که هم‌زمان هم بر سطح داخلی و هم در چارچوب تعاملات بین‌المللی معنا می‌یابد.
به گزارش روز نو دیدار اخیر مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری ایران، با رؤسای جمهور روسیه، چین، ترکیه و دیگر سران حاضر در نشست شانگهای، جلوه‌ای از تلاش تهران برای حفظ موازنه دیپلماتیک و نیز گسترش همکاری‌های منطقه‌ای و اقتصادی و در عین حال حفاظت از حقوق هسته‌ای خود است.
کما‌اینکه در ملاقات پزشکیان و اردوغان، تأکید رؤسای جمهور ترکیه و ایران بر ضرورت حفظ امکان مذاکره با آمریکا، بازکردن مسیر گفت‌و‌گو‌های هسته‌ای و هشدار نسبت به اختلال احتمالی در تعاملات بین‌المللی در صورت فعال‌شدن اسنپ‌بک، نشان می‌دهد که تهران به دنبال کاهش تنش و هم‌زمان افزایش ظرفیت دیپلماسی خود است.
در کنار این، مباحث حقوقی و پارلمانی در داخل کشور نیز رنگ جدی به پرونده داده است. سخنگوی وزارت امور خارجه و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران صراحتا اعلام کرده‌اند که فعال‌سازی مکانیسم ماشه موضوعی پیش‌بینی‌شده است و کشور آمادگی کامل برای مواجهه با پیامد‌های آن را دارد. در همین حال، خروج احتمالی ایران از معاهده ان‌پی‌تی و مواضع اخیر مجلس در این زمینه، نشان می‌دهد که تهران ضمن دفاع از حق غنی‌سازی و برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای خود، خطوط قرمز خود را به وضوح مشخص کرده است.
این تحرکات در کنار رایزنی‌های تهران با چین، روسیه و پاکستان، هم‌زمان با تلاش اروپا و آمریکا برای احیای فشارها، معادلات بین‌المللی پرونده هسته‌ای را به شدت پیچیده کرده است.
در این بین، افزایش تنش‌ها و تکاپو‌های دیپلماتیک در فضا‌های بین‌المللی، از جمله اجلاس‌های شانگهای و مذاکرات چندجانبه، همچنین انتشار پیش‌نویس جدید روسیه برای فعال‌سازی اسنپ‌بک، نشان می‌دهد که کشور‌های کلیدی جهان هنوز در تلاش‌اند تا موضع خود را پیش از موعد رسمی بازگشت قطع‌نامه‌ها تثبیت کنند.
ذیل نکات فوق، ایران با مدیریت دقیق افکار عمومی داخلی و استفاده از ظرفیت‌های راهبردی با شرکای خود، به دنبال کاهش اثرگذاری تحریم‌ها و خنثی‌سازی فشار‌های سیاسی و اقتصادی است.
مجموع این تحرکات، نشان می‌دهد که پرونده هسته‌ای ایران نه صرفا یک موضوع حقوقی یا فنی، بلکه صحنه‌ای از رقابت‌های قدرت، دیپلماسی چندجانبه و حفظ منافع ملی است و هرگونه اقدام شتاب‌زده از سوی طرف‌های خارجی می‌تواند معادلات را به شکل غیرقابل پیش‌بینی تغییر دهد.
مسیر مذاکره ایران و آمریکا؛ شروط تهران و اروپا
در فاصله کوتاه تا موعد بازگشت قطع‌نامه‌های شش‌گانه شورای امنیت، پرونده مذاکره ایران و آمریکا وارد مرحله‌ای حساس و تعیین‌کننده شده است. دیدار مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری ایران، با رجب طیب اردوغان در حاشیه اجلاس شانگهای، نمونه‌ای برجسته از تلاش تهران برای هم‌زمان حفظ دیپلماسی فعال و خطوط قرمز ملی در مواجهه با ایالات متحده است.
پزشکیان ضمن تأکید بر آمادگی ایران برای گفت‌و‌گو با آمریکا، بر لزوم به‌رسمیت‌شناختن حقوق هسته‌ای کشور و دستیابی به راه‌حل برد-برد تأکید کرد. رئیس‌جمهور کشورمان هشدار داد که هرگونه اقدام اروپایی‌ها برای فعال‌کردن مکانیسم ماشه، نه‌تنها گفت‌و‌گو‌های جاری را مختل می‌کند، بلکه امکان رسیدن به توافق پایدار را نیز به خطر می‌اندازد. در همین راستا نیز اردوغان، فعال‌شدن اسنپ‌بک را غیرسازنده خواند و بر لزوم حفظ کانال‌های دیپلماسی و همکاری منطقه‌ای تأکید کرد، مسئله‌ای که نشان‌دهنده حساسیت ایران نسبت به هماهنگی و حمایت کشور‌های همسایه در برابر فشار‌های خارجی است.
این مسیر دیپلماسی پیچیده، در داخل کشور نیز بازتاب دارد. همچنان که علی لاریجانی، دبیر شورای امنیت ملی، صراحتا اعلام کرده که راه مذاکره با آمریکا بسته نیست و ایران به دنبال یک مذاکره عقلانی و واقع‌بینانه است.
البته دبیر تازه‌نفس شعام اذعان کرد که آمریکایی‌ها با مطرح‌کردن محدودیت‌هایی مانند مسائل موشکی، در واقع مسیر مذاکره را به طور ساختگی مسدود می‌کنند. این موضع در کنار سخنان اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه که آماده کاهش سطح غنای اورانیوم به ۳.۶۷ درصد تحت شرایط توافق کلی و حفظ حق غنی‌سازی داخلی ایران است، نشان می‌دهد که تهران به دنبال ایجاد تعادل بین کاهش تنش و حفظ حقوق هسته‌ای خود است.
از سوی دیگر، اروپا شرایطی را برای بازگشت به مذاکرات مشخص کرده که شامل تعیین تکلیف اورانیوم ۶۰ درصد و همکاری کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است.
بقائی این شروط اروپایی را نشانه‌ای از عدم جدیت و حسن نیت تلقی کرد و تأکید کرد که نقش میانجی‌گری اروپا در حال کاهش است و به‌تدریج تحت تأثیر فشار‌های آمریکا و اسرائیل قرار گرفته است. این وضعیت، معادلات مذاکرات ایران و آمریکا را پیچیده‌تر کرده و نشان می‌دهد که تهران باید ضمن مدیریت تنش، از ظرفیت‌های خود برای پیشبرد مذاکرات و دفاع از منافع ملی بهره ببرد.
تحلیل روند مذاکرات همچنین حاکی از آن است که ایران به طور هم‌زمان دو هدف را دنبال می‌کند؛ نخست، تضمین حقوق هسته‌ای و جلوگیری از تحمیل محدودیت‌های یک‌جانبه؛ دوم، حفظ کانال‌های دیپلماسی باز با آمریکا و شرکای منطقه‌ای و جهانی، به‌ویژه کشور‌های عضو سازمان همکاری شانگهای.
در این چارچوب، تعاملات و دیدار‌های صورت‌گرفته در چین و استفاده از ظرفیت‌های پکن، مسکو، آنکارا، اسلام‌آباد و... برای کاهش فشار اروپایی و آمریکایی، نشان‌دهنده رویکرد چندجانبه و راهبردی ایران است.
جمع‌بندی این تحولات حاکی است که مسیر مذاکرات ایران و آمریکا، نه صرفا یک بازی سیاسی دوجانبه، بلکه صحنه‌ای از تعاملات چندجانبه و متقابل است. تهران با تأکید بر حقوق هسته‌ای، مدیریت هوشمندانه فشارها و بهره‌گیری از روابط منطقه‌ای و جهانی، درصدد است تا در آستانه بازگشت تحریم‌ها، امکان رسیدن به یک توافق نسبی و متوازن را فراهم کند، بدون اینکه خطوط قرمز و امنیت ملی خود را به خطر بیندازد.
پیش‌نویس روسیه و تمدید مکانیسم ماشه؛ بازی حقوقی و سیاسی
در سمت دیگر تحولات مربوط به پرونده هسته‌ای کشورمان و با نزدیک‌شدن به موعد بازگشت قطع‌نامه‌های شش‌گانه شورای امنیت، محور دیگر ناظر به شکل‌گیری پیش‌نویس جدید روسیه برای مکانیسم بازگشت تحریم‌هاست.
این پیش‌نویس که از سوی روسیه ارائه شده، اندکی به مواضع سه کشور اروپایی و آمریکا نزدیک شده است، اما هنوز با شک و تردید‌های جدی مواجه است. در متن پیش‌نویس، تمامی طرف‌های اولیه برجام فراخوانده شده‌اند تا مذاکرات هسته‌ای را فورا از سر بگیرند و این اقدام، هم‌زمان هم به‌عنوان فرصتی برای کاهش تنش و هم به‌عنوان وسیله‌ای برای بازی حقوقی مطرح می‌شود.
با این حال، دو ابهام کلیدی همچنان باقی است؛ نخست، روشن‌نبودن امکان عملی فعال‌سازی مکانیسم بازگشت تحریم‌ها و دوم، عدم تعیین هیچ‌گونه تمدید شش‌ماهه، که با موضع اروپایی‌ها و آمریکا در تضاد است. البته با درنظرگرفتن معادلات جنگ اوکراین در سال‌های اخیر، عملا پیشنهاد مسکو، ذیل قطع‌نامه جدید آنها برای ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای با حضور تمام طرف‌های اولیه برجام یعنی ۱+۵، تقریبا امری محال به نظر می‌رسد، چراکه بعید است تروئیکای اروپایی (آلمان، فرانسه و انگلستان) در هیچ پروسه دیپلماتیک مشترک حاضر به همکاری و هم‌نشینی با روس‌ها باشند. در این شرایط، خبرگزاری تاس هم خبر داده که شورای امنیت سازمان ملل هنوز تاریخ مشخصی برای بررسی پیش‌نویس قطع‌نامه روسیه با هدف تمدید اعتبار قطع‌نامه ۲۲۳۱ که در حمایت از برجام درباره برنامه هسته‌ای ایران تصویب شده بود و همچنین رأی‌گیری درباره این پیش‌نویس تعیین نکرده است.
این موضوع را «کیم سانگ-جین»، کاردار نمایندگی کره جنوبی در سازمان ملل اعلام کرد.
کیم روز سه‌شنبه و در یک کنفرانس خبری به مناسبت آغاز ریاست کشورش بر شورای امنیت در ماه سپتامبر اعلام کرد «تا این لحظه، تاریخ مشخصی برای بررسی این پیش‌نویس قطع‌نامه تعیین نشده است». در داخل ایران نیز مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با تحلیل شرایط فعلی، تأکید کرده است که تمدید شش‌ماهه پیشنهادی، نه‌تنها مشروعیت لازم را ندارد، بلکه کشور را در وضعیت تعلیق و ابهام قرار می‌دهد و می‌تواند به ابزاری برای فشار دائمی تبدیل شود. بابک نگاهداری، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس، با اشاره به سوابق تحریم‌های گذشته، تصریح کرد که ایران تجربه کافی برای خنثی‌سازی اثرات روانی و عملی این اقدامات را دارد و می‌تواند با مدیریت افکار عمومی، اقدامات حقوقی و همکاری با چین و روسیه، روند فعال‌سازی مکانیسم ماشه را محدود و کنترل کند.
تحلیل راهبردی ایران در این میان شامل چند محور است؛ نخست، پیشنهاد ارائه قطع‌نامه جدید با همکاری چین و روسیه که در آن حق غنی‌سازی ایران به رسمیت شناخته شود و الزام به محکومیت تجاوز آمریکا و اسرائیل گنجانده شود.
دوم، تمدید دوره مکانیسم ماشه به سه تا پنج سال به جای شش ماه، که فرصت ایجاد چشم‌انداز اقتصادی و کاهش فشار‌های کوتاه‌مدت اروپایی را فراهم می‌کند. سوم، فعال‌سازی مکانیسم ماشه باید به حالت تعلیق درآمده و امکان گفت‌و‌گو‌های آزادانه بدون تهدید برای ایران فراهم شود، تا تهران بتواند مسیر مذاکرات و تعاملات بین‌المللی را مدیریت کند.
از منظر بین‌المللی، این پیش‌نویس روسیه فرصتی برای ایران ایجاد می‌کند تا مشروعیت اقدامات اروپا و آمریکا در فعال‌سازی مکانیسم را زیر سؤال ببرد و به طور هم‌زمان با استفاده از ظرفیت‌های چندجانبه، مانع فشار یک‌جانبه شود.
این استراتژی حقوقی-سیاسی، بر پایه تقویت روابط با شرکای راهبردی و استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی و دیپلماتیک، تلاش دارد ایران را از دایره اجبار تحمیلی خارج کند و فرایند بازگشت قطع‌نامه‌ها را به شکلی کنترل‌شده و با حداقل آسیب مدیریت کند.
با توجه به آنچه گفته شد چنین برمی‌آید که پیش‌نویس روسیه، اگرچه به‌ظاهر یک ابزار فنی-دیپلماتیک برای کاهش تنش‌هاست، در عمل صحنه‌ای از بازی پیچیده حقوقی و سیاسی است که ایران با هوشمندی و استفاده از ظرفیت‌های داخلی و بین‌المللی می‌تواند از آن برای تقویت موضع خود بهره ببرد.
این تحرکات نشان می‌دهد که مسیر آینده مکانیسم ماشه نه‌تنها به تصمیمات اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها بستگی دارد، بلکه به توانایی ایران در مدیریت فشارها، ایجاد اجماع منطقه‌ای و حفظ حقوق هسته‌ای خود نیز وابسته است.
ابعاد فنی برنامه هسته‌ای ایران؛ از بازرسی‌ها تا استاندارد‌های دوگانه آژانس
در فاصله کمتر از یک ماه تا موعد بازگشت قطع‌نامه‌های شش‌گانه شورای امنیت، پرونده هسته‌ای ایران نه‌تنها در عرصه سیاسی و دیپلماتیک، بلکه از منظر فنی نیز در نقطه حساسی قرار گرفته است. محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، با تأکید بر اینکه فعال‌شدن مکانیسم اسنپ‌بک موضوعی پیش‌بینی‌شده است، به تشریح جزئیات فنی برنامه هسته‌ای و تعامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پرداخت. معاون رئیس‌جمهور خاطرنشان کرد که جلساتی میان وزارت امور خارجه و آژانس برگزار شده و جلسه سوم نیز در پیش است تا روند نظارت و بازرسی‌ها طبق چارچوب قانونی و استاندارد‌های مصوب ادامه یابد.
اسلامی با اشاره به بازدید دو بازرس آژانس از فرایند تعویض سوخت نیروگاه بوشهر، تأکید کرد که این اقدام با مجوز دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی انجام شده و هدف اصلی آن، نظارت دقیق و قانونی بر فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای است.
او افزود: ایراد اساسی ایران به آژانس، نه محتوای فنی بازرسی‌ها بلکه استاندارد‌های دوگانه و رفتار گزینشی آن است؛ به عبارتی، مدیریت و رهبری آژانس تحت تأثیر نظام سلطه عمل می‌کند و شخص مدیرکل، مشکل اصلی محسوب می‌شود.
این نکته نشان می‌دهد که ایران ضمن پایبندی به تعهداتش، به دنبال جلوگیری از سوءاستفاده سیاسی از اطلاعات فنی و فعالیت‌های هسته‌ای خود است.
از سوی دیگر، اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه، در مصاحبه با گاردین، با اشاره به سطح غنای اورانیوم و حق غنی‌سازی داخلی ایران، ابعاد فنی و حقوقی برنامه هسته‌ای کشور را تشریح کرد.
او اظهار کرد: ایران آماده کاهش سطح غنای اورانیوم به ۳.۶۷ درصد است، اما تنها در چارچوب توافقی کلی که حق غنی‌سازی داخلی ایران را تضمین کند. این موضع نشان‌دهنده تلاش تهران برای ترکیب سیاست فنی با دیپلماسی هوشمندانه است تا ضمن پاسخ به فشار‌های بین‌المللی، حقوق هسته‌ای کشور حفظ شود.
تحلیل فنی فعالیت‌های هسته‌ای ایران همچنین شامل مدیریت ذخایر اورانیوم و نظارت‌های آژانس است. بقائی با تأکید بر فقدان اعتماد شدید میان ایران و آژانس، به نگرانی‌های تهران نسبت به انتقال اطلاعات حساس به اسرائیل اشاره کرد و این موضوع را با نمونه‌های گذشته سوءاستفاده از گزارش‌های آژانس مرتبط دانست. این نگرانی‌ها نشان می‌دهد که ایران ضمن رعایت الزامات حقوقی و استاندارد‌های بین‌المللی، به دنبال جلوگیری از بهره‌برداری سیاسی و نظامی از داده‌های هسته‌ای خود است.
تحلیل روند بازرسی‌ها و استاندارد‌های فنی همچنین مبیّن آن است که ایران در چارچوب قانون داخلی و مقررات بین‌المللی، تلاش دارد تعادل میان شفافیت و حفاظت از حقوق ملی را برقرار کند.
جلسات میان وزارت خارجه و آژانس، مجوز نظارت بر فرایند تعویض سوخت و واکنش به استاندارد‌های دوگانه، همگی بخشی از راهبرد جامع ایران برای کاهش فشار‌های خارجی و جلوگیری از تحریک سیاسی و تحریم‌های اضافی است. در این میان، آمادگی ایران برای گفت‌و‌گو با آژانس در چارچوب اصول ملی و حقوقی، فرصتی برای کاهش تنش‌ها و مدیریت بحران فنی و سیاسی ایجاد می‌کند. مجموع این شرایط نشان می‌دهد که برنامه هسته‌ای ایران نه‌تنها به‌عنوان یک موضوع انرژی و فناوری، بلکه به‌عنوان بخشی از دیپلماسی راهبردی و دفاع از منافع ملی، اهمیت حیاتی دارد.
ایران با ترکیب اقدامات فنی، حقوقی و سیاسی، ضمن پایبندی به تعهدات قانونی خود، به دنبال مدیریت فشارها، حفظ حق غنی‌سازی و مقابله با رفتار‌های دوگانه و سیاسی آژانس است تا در آستانه بازگشت تحریم‌ها، ظرفیت‌های داخلی و بین‌المللی خود را برای مقابله با تهدید‌ها تقویت کند.
نقش شانگهای و بازی قدرت‌ها
تلاش تروئیکا برای بازگشت قطع‌نامه‌های شش‌گانه شورای امنیت علیه تهران، موجب شده تا پرونده هسته‌ای ایران فراتر از مرز‌های داخلی و گفت‌و‌گو‌های دوجانبه با آمریکا، به عرصه رقابت‌های منطقه‌ای و جهانی کشیده شود.
اجلاس سازمان همکاری شانگهای در چین، فرصت مهمی برای ایران فراهم کرد تا ضمن تقویت روابط چندجانبه، نقش خود را در حفظ ثبات و امنیت منطقه‌ای برجسته کند.
دیدار‌های مسعود پزشکیان و دو سخنرانی رئیس‌جمهوری در اجلاس سران شانگهای و شانگهای‌پلاس و طرح پیشنهاداتی از سوی تهران، مؤید تلاش تهران برای یارگیری دیپلماتیک است.
ضمنا پزشکیان هشدار داد که هرگونه فعال‌سازی مکانیسم ماشه از سوی اروپا، می‌تواند همه تعاملات فی‌مابین را مختل کند؛ موضوعی که اهمیت هماهنگی منطقه‌ای و بین‌المللی را برجسته می‌کند. در همین راستا، ایران به همراه روسیه و چین، اقدام به ارسال نامه مشترک به دبیرکل سازمان ملل کرده است.
سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه، با انتشار جزئیات این نامه در شبکه اجتماعی خود، اعلام کرد که تلاش کشور‌های اروپایی برای فعال‌سازی سازوکار اسنپ‌بک فاقد هرگونه مبنای حقوقی است و از نظر سیاسی اقدامی مخرب محسوب می‌شود.
در این نامه تأکید شده است که هیچ طرفی نمی‌تواند توالی وقایع تاریخی و نقض‌های پیشین برجام توسط آمریکا و اروپا را پاک کند و هرگونه اقدام یک‌جانبه برای تحمیل تحریم‌ها، مشروعیت خود را از دست خواهد داد.
این نامه، ضمن ثبت موضع قاطع ایران، روسیه و چین، نوعی پشتیبانی قانونی و سیاسی برای ایران در مقابل فشار‌های اروپایی فراهم می‌آورد و به‌عنوان پشتوانه دیپلماتیک در عرصه بین‌المللی عمل می‌کند.
از منظر راهبردی، ایران تلاش دارد با بهره‌گیری از ظرفیت‌های کشور‌های عضو شانگهای، به‌ویژه چین و روسیه، فشار‌های یک‌جانبه اروپا و آمریکا را تعدیل کند.
این همکاری‌ها شامل حمایت سیاسی در برابر فعال‌سازی تحریم‌ها، تضمین حقوق هسته‌ای ایران و استفاده از ابزار‌های دیپلماتیک و اقتصادی برای مقابله با تحریم‌های احتمالی است.
رایزنی‌ها با چین، روسیه، ترکیه، پاکستان و... نشان می‌دهد این کشور‌ها مخالف بازگشت قطع‌نامه‌های تحریمی لغو‌شده هستند و به نوعی سکوی حمایتی برای ایران فراهم می‌آورند.
هم‌زمان، تلاش‌های ایران در عرصه منطقه‌ای نیز با نگرانی‌های امنیتی و سیاسی همراه است. همکاری با ترکیه در حفظ ثبات عراق و سوریه، حمایت از توافقات میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان برای تثبیت صلح قفقاز و مخالفت با حضور نیرو‌های فرامنطقه‌ای، نشان‌دهنده رویکرد تهران برای مدیریت بحران‌ها و تقویت همکاری‌های چندجانبه است.
این اقدامات نه‌تنها موقعیت ایران را در منطقه تثبیت می‌کند، بلکه به تهران امکان می‌دهد تا در مسیر مذاکرات هسته‌ای و مقابله با فشار‌های بین‌المللی، از پشتوانه منطقه‌ای قوی بهره ببرد.
تحلیل روند ائتلاف‌سازی دیپلماتیک ایران در شانگهای نشان می‌دهد که تهران به دنبال ایجاد چارچوب حقوقی-سیاسی چندجانبه‌ای برای مقابله با فعال‌سازی مکانیسم ماشه است.
با استفاده از ظرفیت‌های دیپلماسی اقتصادی و همکاری‌های چندجانبه، ایران می‌تواند مشروعیت اقدامات اروپا و آمریکا را زیر سؤال ببرد و اجماع بین‌المللی برای اجرای تحریم‌ها را محدود کند.
تعامل هم‌زمان با ترکیه، چین و روسیه، به ایران اجازه می‌دهد ضمن حفظ خطوط قرمز ملی، انعطاف‌پذیری دیپلماتیک خود را افزایش دهد. جمع‌بندی این مسیر تأیید می‌کند که چشم‌انداز منطقه‌ای و جهانی پرونده هسته‌ای ایران، نه صرفا یک موضوع فنی یا حقوقی، بلکه عرصه‌ای از رقابت قدرت‌ها و تعاملات راهبردی است.
نامه مشترک ایران، روسیه و چین به دبیرکل سازمان ملل و حضور فعال در اجلاس شانگهای و شانگهای‌پلاس، ابزار‌های حیاتی ایران برای مدیریت فشار‌های خارجی و تقویت موقعیت خود در معادلات منطقه‌ای و جهانی محسوب می‌شوند. این رویکرد ترکیبی، هم‌زمان مدیریت فشار، حفظ حقوق هسته‌ای و تقویت جایگاه ایران در عرصه بین‌المللی را دنبال می‌کند.
چالش‌های حقوقی و سیاسی بازگشت قطع‌نامه‌ها؛ راهبرد مقابله ایران
البته به موازات آنچه گفته شد و با نزدیک‌شدن به موعد بازگشت قطع‌نامه‌های شش‌گانه شورای امنیت، ایران در میدان حقوقی و سیاسی با مجموعه‌ای از چالش‌های پیچیده مواجه است که نه‌تنها آینده برنامه هسته‌ای، بلکه موقعیت بین‌المللی کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهند. مقامات ایرانی، از‌جمله رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس، با تحلیل عمیق ابعاد حقوقی و سیاسی این تحولات، بر ضرورت طراحی راهبردی جامع برای مقابله با پیامد‌های فعال‌سازی مکانیسم ماشه تأکید کرده‌اند. یکی از محور‌های اصلی راهبرد ایران، بی‌اعتبارسازی اقدامات اروپایی و آمریکایی است. با تأکید بر این نکته که پیشنهاد سه کشور اروپایی برای بازگرداندن تحریم‌ها و تمدید شش‌ماهه مکانیسم ماشه، برخلاف تعهدات قانونی آنها و برخلاف روح برجام است، تهران تلاش دارد تا از طریق دیپلماسی چندجانبه و همکاری با چین و روسیه، مشروعیت این اقدامات را زیر سؤال ببرد.
این رویکرد، ضمن تأمین پشتوانه سیاسی، امکان کاهش فشار‌های بین‌المللی و محدود‌کردن دامنه تحریم‌ها را فراهم می‌کند.
مدیریت افکار عمومی داخلی و بین‌المللی نیز محور دیگری از راهبرد ایران است. مقامات بر ضرورت اطلاع‌رسانی شفاف درباره جنبه‌های قانونی، حقوقی و سیاسی بازگشت قطع‌نامه‌ها تأکید دارند تا ضمن کاهش فضای روانی ناشی از تبلیغات رسانه‌های غربی، حمایت مردم و نهاد‌های داخلی را تضمین کنند.
به گفته رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس، رسانه‌های غربی تلاش دارند فعال‌سازی مکانیسم ماشه را به‌عنوان یک فاجعه اقتصادی جلوه دهند، در‌حالی‌که بررسی دقیق قطع‌نامه‌های پیشین نشان می‌دهد که محدودیت‌های تجاری و نفتی در هیچ‌یک از آنها پیش‌بینی نشده است. از منظر حقوقی، ایران با بهره‌گیری از تجربه‌های گذشته خود در مقابله با تحریم‌ها، از‌جمله قطع‌نامه ۱۹۲۹، بر آمادگی برای اقدامات متقابل حقوقی و اقتصادی تأکید دارد.
همکاری با چین و روسیه، استفاده از سازوکار‌های اقتصادی چندجانبه و فعال‌کردن ظرفیت‌های بازدارندگی، ابزار‌هایی هستند که می‌توانند ضمن حفاظت از منافع ملی، ایران را از تهدیدات احتمالی حفظ کنند. پیشنهاد ایران برای ارائه قطع‌نامه جدید با همکاری چین و روسیه که حق غنی‌سازی هسته‌ای ایران را به رسمیت بشناسد و تجاوز آمریکا و اسرائیل را محکوم کند، نمونه‌ای از این راهبرد جامع است.
در کنار جنبه‌های حقوقی و اقتصادی، راهکار‌های امنیتی و بازدارندگی نیز در دستور کار قرار دارند.
