رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور :
عملیات بارورسازی ابرها در کشور نباید کورکورانه انجام شود
روزنو : رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور گفت: همه سامانههای جوی و همه ابرها قابل بارورسازی نیستند، حتی همه ابرهای یک موج بارشی هم قابل بارورسازی نیستند؛ بلکه سامانههای ابری دارای ویژگیهای فیزیکی با ساختار دمایی، ساختاری رطوبتی دارد که باید مد نظر باشد.
احد وظیفه در نشست علمی «بارورسازی ابرها از خیال تا واقعیت» در وزارت نیرو اظهار داشت: اگر در مورد ادبیات موضوع بارورسازی ابرها در ایران جستجو شود، به نتایج مطابق با عملکرد شفاف و متقن مستند شده در دنیا نمیرسید، تقریباً اطلاعات دقیقی در این زمینه وجود ندارد و مقالات ارائه شده نیز خیلی قابل استناد نیستند.
وی با بیان اینکه بهترین عملکرد بارورسازی مربوط به ابرهای کوهساری با فاز سرد و در مناطق کوهستانی است، افزود: عملکردهایی که اعلام میشود، صرفاً مربوط به نتایج اجرای عملیات در یک منطقه خاص و سامانه بارشی مشخص است، بنابراین مفهوم آن این نیست که عملیات بارورسازی پنج یا ۱۰ درصد بارش کل سال مثلاً حوضه آبریز زاینده رود را تغییر میدهد.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور ادامه داد: همه سامانههای جوی و همه ابرها قابل بارورسازی نیستند، حتی همه ابرهای یک موج بارشی هم قابل بارورسازی نیستند؛ بلکه سامانههای ابری دارای ویژگیهای فیزیکی با ساختار دمایی، ساختاری رطوبتی دارد که باید مد نظر باشد.
وظیفه عنوان کرد: حتی قبل از همه این موارد خرد فیزیک ابر، یعنی غلظت یا تراکم در واحد حجم ذرات یخ درون ابر یا حتی ریزگردها باید بررسی شود ریز گرد های موجود در ابر نقش زیادی ایفا میکنند، چه بسا که بی توجهی به این ذرات میتواند اثر منفی در عملیات بارورسازی ابر بگذارد و بجای افزایش بارش، به کاهش بارش منجر شود.
وی عنوان کرد: چند روز قبل دیدید که سیستم بارشی فعال جنوب کشور بارشهای بیش از ۲۵۰ میلی متری را در عرض ۲۴ ساعت برای برخی مناطق جنوب ایجاد کرد، همزمان یک توده گردوخاک از صحرای عربستان بلند شد و خلیجفارس را پوشاند، ما در کشور با چنین اقلیمی سرو کار داریم و اقلیم ما مثل اقلیم استرالیا نیست که سامانههای ورودی از جنوب این کشور و از روی اقیانوس بیاید یا مثل جنوب غرب آمریکا نیست که جریانات از اقیانوس اطلس یا در واقع از خلیج مکزیک دارد وارد میشود.
این مسئول اضافه کرد: چه بسا که یک کار مثبت استرالیا و آمریکا در حوزه بارورسازی ابر ممکن است نتایج مشابهی را در اقلیم ما نداشته باشد؛ چون این به شدت به شرایط محلی منطقه وابسته است.
وظیفه در ادامه با استناد به چند مقاله علمی بینالمللی عنوان کرد: بیشترین سابقه بارورسازی ابرها مربوط به مناطق جنوب غرب آمریکا است که از دهه ۱۹۵۰ - ۱۹۶۰ شروع شده است و در ابتدا خیلی روی این موضوع مانور میشد؛ اما اکنون از ۱۹ ایالتی که در جنوب غرب آمریکا در حوزه بارورسازی ابر فعالیت میکردند، در واقع ۹ یا ۱۰ ایالت این کار را ممنوع کردهاند.
وی عنوان کرد: همین امسال دریاچه «مید» که یک دریاچه مهمی است و حدود ۲۵ میلیون نفر از ایالتهای جنوب غرب آمریکا از آن بهره برداری میکنند، در بدترین وضعیت تاریخی ۷۵ سال گذشته قرار دارد.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور تصریح کرد: بنابراین واقعاً بارورسازی ابر به عنوان یک راهحل برای افزایش ملموس بارش نیست و نمیتواند خشکسالی را برطرف کند.
وظیفه تأکید کرد: باید عملیات بارورسازی ابرها در کشور به بوته آزمایش و تحقیق سپرده شود و به صورت دقیق و نه مثل گذشته کورکورانه، انجام شود. نمیتوان عملیات را هربار در یک مکان جدید برای مثال یک بار شمال غرب، یک بار شمال شرق، یک بار جنوب غرب انجام داد و بعد از ورود یک موج بارش گفت پنج درصد یا ۱۰ درصد آن عملکرد بارور سازیها ابر است.
وی تصریح کرد: چون از بودجه ملی برای این کار هزینه میشود، باید عملکرد واقعی کار برآورد شود نه اینکه به منابع علمی استناد شود که چون در یک منطقهای این عملیات سبب افزایش ۱۰ درصدی عملکرد بارش یک سامانه شده، بنابراین در اینجا نیز همان نتیجه کسب شده است.
چه زمانی نتایج بارورسازی ابرها قابل اعتماد است؟
این مسئول در پاسخ به اینکه چه زمانی میتوان نتایج بارورسازی ابر را به دست آورد، گفت: علیرغم پیشرفتهای فعلی مانند مدلسازی و بکارگیری توان مشاهده بهتر از قبل مانند رادارها و ماهواره ای هواشناسی، برآورد تخمینی نتایج حاصل از بارورسازی در افزایش بارش، زمانی میسر است که ثبت داده دقیق و بلندمدت از عملیات بارورسازی با هواپیما یا ژنراتورهای زمینی به دقت و با رعایت استانداردهای مربوطه انجام شود؛ مانند زمان و مکان پرواز، میزان مواد استفاده شده، مسیر پرواز، میزان و مکان بارشهای دریافتی در ایستگاههای زمینی در منطقه شاهد و منطقه هدف و بسیاری از فاکتورهای دیگر بطور مداوم ثبت و بعداً مورد تحلیل فنی قرار گیرد. در اینصورت میتوان نتایج بارورسازی ابرها را بصورت تخمینی و حدودی برآورد کرد.
وظیفه خاطرنشان کرد: پس باید مناطق «شاهد» و «هدف» داشت و این دو را با هم مقایسه کرد، بنابراین بدون ارزیابی بلندمدت نمیتوان گفت که باران ناشی از یک سامانه مربوط به بارورسازی بوده است، در همین سامانه اخیر در برخی مناطق ۲۰۰ میلیمتر بارش ثبت شد و در برخی مناطق ۲۰ میلیمتر که این به دلیل ماهیت و ساختار فیزیکی سامانه است و نمیتوان ادعا کرد که بخشی که ۲۰۰ میلیمتر بارش داشته است، به دلیل بارورسازی ابر بوده است.
وی افزود: در جریان فعالیت همین سامانه در ایستگاهی در شمال غرب عراق ۳۹۳.۵ میلیمتر بارش در ۴۸ ساعت ثبت شد، این به روشنی نشان میدهد که جو و فعالیت سامانههای بارشی گاهی بسیار متغیر و غیر قابل پیش بینی است و کسی نمیتواند برای آنها یک حداقل معین بارش تعیین کرده و فراتر از آن را به فعالیتهای انسان مانند بارورسازی منتسب کند.
این دانش آموخته دکتری هواشناسی از دانشگاه تهران ادامه داد: هنوز در دنیا روش تحلیلی برای درک نحوه تعامل ذرات میکرونی یا آئرورسل ها در مقیاس خرد فیزیک ابر وجود ندارد و رفتار این ذرات بصورت تخمینی مدلسازی میشود. در واقع در مدلهای شبیه سازی جوی فرآیندها مختلف محیط بیرون و درون ابر با تخمین برآورد میشود. همین موضوع سبب شده که اگر حتی ۱۰ یا ۲۰ مدل هواشناسی اجرا شود، اغلب همه آنها با یکدیگر نتایج متفاوت نشان خواهند داد، چرا که یکی از مباحث اصلی این است که فیزیک این مسئله، «تخمین»ی است.
وظیفه تصریح کرد: بنابراین وقتی برای بارورسازی ابرها بودجه عمومی صرف میشود، این کار باید بصورت هدفمند، با لحاظ استانداردهای فنی، در منطقه مشخص و در بازه طولانی مدت انجام شود، تا بتوان نتایج را حداقل به صورت آماری تحلیل و اثر بخشی را نشان داد، چون شناسایی و تشخیص فیزیکی بارورسازی موردی به دلایل متعدد، تقریباً محال است.
ابهام در نتایج یکی از موفقترین پروژههای ادعایی بارورسازی ابرها در استرالیا:
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور عنوان کرد: یکی از موفقترین پروژههای بارورسازی ابرها که ادعا شده، مربوط به «اسنویی مانتینز» در استرالیا بوده است، که در ابتدا گفته شد ۱۹ درصد عملکرد بارش را بهبود داده است، بعداً بررسی کردند و گفتند این خطاست و حدود ۱۲ تا ۱۶ درصد عملکرد داشته است، حتی با توسعه تکنولوژی این هم مورد تردید جدی قرار دارد.
وی ادامه داد: یک پروژه دیگر در آمریکا که ابتدا ادعا میشد ۲۰ درصد عملکرد داشته است، بعداً بررسی شد و گفتند که تقریباً اثری نداشته است، آن هم پروژهای که میلیونها دلار صرف آن شده و ثبت و ضبط دادههای آن بینظیر بوده است.
وظیفه در بخش دیگری به ادعاهای مطرح شده درباره تولید باران به وسیله افراد غیر متخصص گفت: همانطور که نمیتوان سیستم درمانی یا سیستم بانکی کشور را در اختیار کسی قرارداد که ادعای غیر علمی در یک حوزه را دارد، نمیتوان فضای کشور را در اختیار هر کسی قرار داد که باران بیاورد.
این مسئول گفت: واقعاً نمیتوان فضای کشور را در اختیار هر کسی که ادعای غیر علمی دارد، قرار داد. اگر اینگونه بشود؛ بدین معنی است که در یکی از مهمترین و حساس ترین مسائل کشور با روشهای نامطلوب و بی حاصل، امید کاذب ایجاد کرده ایم.
